Opvallend eigenlijk dat veel van onze nieuwsbrieven met het weer en de seizoenen begint. Aan de andere kant ook niet zo gek als je kijkt naar onze activiteiten buiten die allemaal mee bewegen met de seizoenen. Waar de SLA ooit begonnen is met werk in het winterseizoen, als hakhoutbosbeheer en later wilgen knotten, is afgelopen jaren met onder andere het voedselbos, maar ook de hondenkooi en het roggeperceel, veel werk naar de andere seizoenen verschoven. Dit jaar maar goed ook, want ons winterwerk in het mooie Aa-dal is vooralsnog echt in het water gevallen. Hebben we diverse zomers tegen record droogtes aan gekeken, spraken we in de laatste nieuwsbrieven over de grote hoeveelheid neerslag en daar zitten we nu nog steeds midden in. Helaas, helaas, op de meeste plekken is het simpelweg te nat om te lopen laat staan om bijvoorbeeld wilgen te knotten. Het leek ons niet verstandig om met lieslaarzen aan de slag te gaan.

Op de hoger gelegen stukken was aanplant wel mogelijk. Met dank aan de “die hard” vrijwilligers!

Gelukkig komt de lente er weer aan en kan het bestuur delen dat een aantal actievelingen binnen de SLA zich heeft verenigd om ook op andere vlakken en op andere momenten vrijwilligers en introducees te enthousiasmeren om het gebied in te gaan, informatie te vergaren en uiteraard gewoon gezellig samen te zijn. Later meer, maar hou in ieder geval zaterdag 7 april vrij in de agenda.

Ander nieuws voor richting de lente: ook dit seizoen heeft het bierteam in samenwerking met onze eigen Balkumse brouwerij d’n Droak weer een mooie lentebock gemaakt. Het bierteam heeft als eerste mogen proeven en ook dit frisse lentebiertje met 7% alcohol is door de strenge keuring gekomen. Iedereen (boven de 18) kan weer per doos, per halve doos of per cadeauverpakking (of in meervoud) bestellen via onderstaande link. De prijzen zijn gelijk aan de wintertripel. De uitlevering is op zaterdag 23 maart op het werkatelier van Jeroen Charpentier (Laar 40) tussen 16:30 uur en 17:30 uur. De bestellers na 23 maart krijgen separaat een andere mail met een ander uitlevermoment.

Geniet van de aanstaande lente, het frisse bier en het mooie Aa-dal!

Met de komst van de eerste sneeuwvlokken en het vertrek van de goede Sint, is ook het moment aangebroken om de eerste voorbereidingen te treffen richting de afsluiting van het jaar 2023. Je kunt maar beter op tijd zijn!

“Vrienden van SLA”

De afgelopen jaren zijn vele initiatieven opgezet door de stichting en door mensen die ons een warm hart toedragen. Denk aan het Voedselbos, de laanbomen langs de Westakkers, de seizoensbieren van de Roggeakker, de muizenruiters op de Uilendriehoek, de nieuwe inrichting van de Hondenkooi enzovoort.

Vaak met financiële steun via subsidies, vanuit de gemeente of provincie, maar ook particulieren en bedrijven die ons willen helpen. Dit voorziet echter niet in onze stichtingskosten, zoals verzekeringen, onderhoud van de website, lidmaatschappen en diverse andere uitgaven.

Oftewel: de Stichting Landschapsbeheer Aa-dal kan een onderstroom aan inkomsten goed gebruiken. Aangezien we de verzoeken tot sponsoring of donateurschap al vaker hebben gekregen, hebben wij gemeend ook dit onderdeel professioneler op te pakken en voor iedereen open te zetten. Wij noemen het “Vrienden van SLA”.

Het is een jaarlijks terugkerend verzoek, oftewel je zit nergens aan vast. Weet dat de stichting een ANBI-status heeft dus doe daar je voordeel mee.

Jaarlijks benoemen wij in ons jaarverslag hoeveel er via “Vrienden van SLA” is binnen gekomen en hoe wij dit hebben aangewend. Dank op voorhand voor jullie support en geniet van hoe wij samen met de vrijwilligers de omgeving mooier maken!

Wintertripel

In deze nieuwsbrief tevens de aankondiging van onze nieuwste bier. Mooi passend in de traditie van een bier per seizoen, deze keer een mooie wintertripel. Wederom gemaakt met rogge van ons eigen perceel aan de Westakkers en in de brouwerij van d’n Draok uit Balkum.

Sommige zijn nog aan het nagenieten van de heerlijke herfstbock die we onlangs uitgeleverd hebben (en wederom volledig uitverkocht). Ook de wintertripel is een heerlijk speciaal bier om lekker bij de kachel van te genieten. Helemaal als je daarvoor buiten actief bent geweest in de natuur, je eigen tuin of wellicht met SLA.

Het bierteam, bestaande uit Ragnar Brouwer (what’s in a name), Marjon Vinke, Bart van Helvoirt, Gerda en Willem Hazenberg, Harry Hendriks en onze voorzitter Maarten Post, hebben het tripelbier al geproefd. Het heeft een volle zoete smaak en een heerlijke nasmaak. Ondanks dat er 8% alcohol in zit is het zeker niet te zwaar.

Met de feestdagen voor de deur is dit een mooie gelegenheid om cadeau te doen aan familie en vrienden, maar ook bijvoorbeeld als origineel relatiegeschenk in een meer zakelijke setting!

De prijs per flesje is EUR 2,85 inclusief statiegeld en ze worden per 4 (in een cadeauverpakking), 12 of 24 flesjes verkocht.

De stichting houdt een klein deel van de opbrengst over ter dekking van de kosten van het roggeperceel. Denk aan de kosten voor het ploegen, inzaaien en dorsen van de rogge om de cirkel rond te maken. Dat noemen ze tegenwoordig regeneratieve landbouw!

Op zaterdag 16 december vanaf 13:30 uur kan je bestelling opgehaald worden op de werkplaats van Jeroen Charpentier op Laar 40 te Berlicum. Dat is “toevallig” ook het moment dat de vrijwilligers van de stichting het jaar afsluiten. Zie hier voor meer info hieromtrent, waar je je ook aan kan melden als je gezellig mee wil doen met de jaarafsluiting.

De bestellers na 16 december krijgen separaat een mail met een nieuw uitlevermoment. De planning is om dit periodiek te doen. En dat voor ieder seizoen een nieuw bier uitgebracht wordt.

We hopen dat iedereen net zo enthousiast is als rondom de herfstbock en als het bierteam zelf!

Kerstmarkt Middelrode

Als laatste willen we jullie op de hoogte brengen dat SLA dit jaar voor het eerst op de kerstmarkt van Middelrode staat (vrijdag 8 december van 16:30 – 20:00 uur). Uiteraard met onze eigen bieren, maar ook vooral om mensen mee te nemen in wat wij doen in en rondom het Aa-dal.

Proost, alvast fijne feestdagen en veel dank voor de “Vrienden van”!

Namens het bierteam en het bestuur!

Nu in oktober de temperatuur nog steeds rond de 20 graden schommelt zou je het bijna vergeten zijn, maar we hebben een zeer natte zomer achter de rug. Vooral de laatste week van juli en de eerste van augustus waren heel nat. In een paar weken viel toen rond de 200 mm regen; een hoeveelheid die normaal is voor een hele zomer en drie keer zoveel is dan in bijvoorbeeld 2018. Al deze regen was meer dan welkom voor grondwater, sloten, beken en bodem.

Maar ook hier geldt ‘elk voordeel heb zijn nadeel…’; als gevolg van alle regen staat vooral het gras overal erg hoog en is er extra gemaaid om zodoende de grond maximaal te kunnen verschralen. Dat maaien gebeurde vanwege het hoge grondwater vooral met klein materieel, omdat er anders teveel insporing optreedt. Veel maaisel vraagt vervolgens veel handwerk en om alles op broeihopen en in muizenruiters te krijgen is met dank aan de vele vrijwillige spierballen goed gelukt!

Vrijwillige spierballen
Gefaseerd eindresultaat
Ruiter in opbouw….
…. en klaar voor de muizen

Voor de beide landbouwpercelen aan de Westakkers zijn deze zomer nieuwe plannen gemaakt. Zo worden beide percelen heringericht tot één perceel waarop meerdere granen geteeld zullen worden. Enerzijds om daarmee meer afwisseling te creëren waardoor een breder scala aan planten en dieren wordt aangetrokken (biodiversiteit); anderzijds ook bedoeld om biologische gerst te telen die we in onze bieren kunnen verwerken. Het eindresultaat is een kleinschalig akkerbouw landschap afgewisseld met hagen en omzoomd door een bloemrijke ‘ruige’ rand. Op zondag 8 oktober wordt met veel PK een start gemaakt met het grondwerk en worden de granen gezaaid; komende winter gaan bomen en struiken de grond in, deels geschonken vanuit Plan Boom. En ons nieuwe bier (Link: Westakkers Bock) kan vanaf heden besteld worden.

Ook voor het Voedselbos hebben de weergoden deze zomer hun best gedaan. Voor de jonge bomen en struiken was de regen een weldaad na de droge maanden. De plantjes die er in mei – juni nog zielig bijstonden, bloeiden na de regen weer helemaal op. We gaan komend najaar weliswaar nog wat aanplanten; we kunnen wel zeggen dat de basis voor het Voedselbos is gelegd. Nu gaan zaken spelen als hoe gaan we straks om met de openbare toegankelijkheid, het plukken en het onderhoud? En kunnen we toekomstige kosten voor het beheer van het Voedselbos misschien dekken uit de verkoop van fruit en noten? Piet, Jacinta en Albert hebben zich hierover gebogen en geprobeerd een toekomstplan voor d’Ekkers te maken. Als het plan door het SLA bestuur is besproken, zal het op de website worden geplaatst.

Dit jaar heeft het voedselbos al meerdere groepen op bezoek gehad waaronder scholieren, een tuingroep en een groep Bernhezers die zelf een voedselbos willen starten. En op 16 september zelfs een groep van 40 deelnemers aan een BMF bijeenkomst in de Moerkoal met als onderwerp ‘voedselbossen’. Uiteraard kon een bezoek aan d’Ekkers daarbij niet ontbreken. Een filmpje hierover is te zien op onze website. Ondertussen neemt ook het aantal educatieve activiteiten in het voedselbos gestaag toe. Met name Eve van Kaathoven is hiervan de motor bijgestaan door Karin, Fred en René. We hebben het dan over theezetten met kruiden uit het voedselbos, nachtvlinders kijken en voor 8 oktober aanstaande het bodemdiertjes zoeken. Mooi om te zien dat zo’n pril voedselbos als d’Ekkers nu al meer en meer begint te leven bij veel mensen.

Motor Eve

Zo hielden we op 17 augustus onze eerste nachtvlinderavond op d’Ekkers. Eve van Kaathoven bericht hierover het volgende:

Op de 17-de kreeg ik meteen de vraag ‘waarom ik ze nachtvlinders noem en geen motten….’. Toegegeven, dit is een gevoelskwestie. Bij motten denken we toch vooral aan ongedierte en niet aan mooie vlinders. Er zijn twee soorten motten die binnenshuis ongemak veroorzaken: de meelmot en de kleermot. De rupsen daarvan ‘eten hoe ze heten’ en als je deze in huis hebt, dan merk je het wel. De doorsnee nachtvlinder zal niet aan je kleren komen, want de rupsen zijn zeer kieskeurig en zullen vaak alleen één specifieke plant of plantenfamilie bezoeken. Nachtvlinders zijn hierom een goede graadmeter voor de biodiversiteit in een gebied: hoe meer verschillende vlinders, hoe meer plantensoorten er in de buurt zijn.

Dagvlinders zijn een familie binnen de vlinders die genetisch maar weinig verschillen van de grotere nachtvlindergroep. Er zijn in Nederland meer dan 2400 vlindersoorten, waarvan slechts 53 dagvlinder ! De overige soorten zijn nachtvlinders! En de diversiteit en schoonheid binnen deze groep is enorm, daarom is het jammer dat we ze zo weinig aandacht geven. Om het nog moeilijker te maken: er zijn zo’n 100 soorten nachtvlinders die ook overdag vliegen. Dit zijn de zogeheten dagactieve nachtvlinders. Heel bekend daarvan zijn de sint-jakobsvlinder en de gamma-uil. Waaraan zie je dan of het een dag- of nachtvlinder is? Dat is ten eerste de ruststand van de vleugels. Staan deze recht omhoog, dan is het een dagvlinder. Zijn ze over of naast het lichaam gevouwen, dan is het een nachtvlinder.Ten tweede zijn de antennes van de dagvlinder altijd dezelfde vorm: als een speldenknop, smal met een knopje aan het eind. De antennes van nachtvlinders kunnen verschillende vormen hebben. Wil je meer weten over deze diergroep; hou de agenda op de website in de gaten en kom een avondje vlinder-kijken.

Gamma uil
Vale stofuil met gekamde antennes
Kleine hermelijnvlinder

Met dank aan Fred van Hintum voor het maken van de lichtstellage en de prachtige foto’s die in dit artikel zijn gebruikt, op de eerste nachtvlinderavond.

Zaterdag 23 september organiseerde de werkgroep Natuur Dichtbij een wandeling door ‘ons’ gebied. Inwoners van Berlicum en Middelrode waren via o.a. flyers, de nieuwsbrief van Westerbroek en De Brug uitgenodigd om meer te weten te komen over de natuur in de eigen omgeving. We zagen dan ook veel nieuwe gezichten. In groepjes maakten de deelnemers een rondje langs posten met verhalenvertellers van Brabants Landschap, Waterschap Aa en Maas, Heemkundekring De Plaets en onze eigen SLA. Na afloop werd nog gezellig nagepraat met een kopje koffie of thee met wat lekkers erbij. Ook de biergroep was present om onze eigen producten te verkopen. Dankzij de inzet van een hoop vrijwilligers kunnen we terugkijken op een mooie middag.

Op pad met Jacinta
Mooi verhaal door de Heemkundekring

Dat de samenwerking met andere partijen in het gebied meer dan goed te noemen is, blijkt ook wel uit het feit dat Waterschap Aa & Maas ons een partij papier heeft geschonken. En geen gewoon papier, maar papier dat is gemaakt van maaisel uit de sloten en beken in Noordoost Brabant: als je goed kijkt zie je de vezels. Altijd handig voor het maken van flyers en zo.

We wensen iedereen een mooie herfst en reserveer 4 november alvast in je agenda voor de Nationale Natuurwerkdag ….

Bestuur Stichting Landschapsbeheer Aa-dal

Het is zover, er is weer een nieuw Balkums biertje. Deze keer nog meer Balkums omdat het gebrouwen is bij brouwerij D’n Draok in Berlicum. Het is een fris, hoppig zomerbier onder andere met rogge van ons perceel aan de Westakkers.

Het Bierteam bestaande uit Gerda en Willem Hazenberg, Bart van Helvoirt, Ragnar Brouwer, Marjon Vinke en Harry Hendriks hebben de voorbereidingen getroffen om dit speciaal biertje weer aan onze vrijwilligers en nieuwsbrieflezers aan te bieden.

Biermannen
en biervrouwen

Het bier wordt deze week gebotteld, dan moet het nog even rusten en dan kunnen de mooie etiketten erop. De uitlevering vindt plaats op zaterdag 22 juli, af te halen bij de werkplaats van Jeroen Charpentier op Laar 40. Het etiket is wederom ontworpen door Bertine van der Pas.

Een flesje Westakkers Blond kost € 2,50 inclusief statiegeld. Er zijn drie opties om te bestellen:

  • Per volle doos van 24 flesjes: € 60,–
  • Per halve doos van 12 flesjes: € 30,–
  • Cadeauverpakking per 4 flesjes in een handige, draagbare cadeauverpakking: € 12,50

Met deze tweede batch hebben we ook het bestel- en betaalproces verder geprofessionaliseerd. Wat ons betreft gaan er nog vele volgen namelijk. Via bijgaande link kan besteld en direct via de smartphone betaald worden. Je geeft je mailadres in voor de bevestiging en kan via Ideal bij je eigen bankapp direct betalen. Wel zo makkelijk! (we gebruiken dit mailadres niet voor andere doeleinden).

==

UPDATE 15 JULI: WE ZIJN UITVERKOCHT, DUS DE BESTELKNOP IS ZOJUIST UITGEZET. NIEUWE MOGELIJKHEID IN HET NAJAAR………

==

De bestellingen moeten uiterlijk 20 juli binnen zijn.

We hebben deze keer een kleinere batch dan vorige keer bij de brouwer besteld. Enerzijds vanwege een iets kleinere capaciteit bij D’n Draok, anderzijds dat wij de intentie hebben om meerdere keren per jaar met een nieuw biertje te komen. Voor nu geldt: wie het eerst komt, wie het eerst maalt.

Laat het jullie smaken!

Het Bierteam van Stichting Landschapsbeheer Aa-dal

In de vorige nieuwsbrief spraken we nog over een natte maand maart; inmiddels is het bijna 6 weken droog geweest en zit er eindelijk wat regen in de lucht. Kortom, we wachten met spanning wat de zomer ons nog gaat brengen.

Dit jaar zijn we vroeger gestart met het maaien in de Uilendriehoek. En niet alleen eerder, maar ook gefaseerd, dat wil zeggen niet alles in één keer. Enkele van onze vrijwilligers hebben hiervoor een veldcursus bezocht, georganiseerd door weer een andere vrijwilliger Annemarie van de Heuvel.

Gefaseerd ….
…. maaien

En al dat maaien en afvoeren moet leiden tot verschraling waardoor grassen minder voet aan / in de grond krijgen en allerlei plantensoorten die kenmerkend zijn voor natuurlijk grasland meer kans krijgen. Dat laatste wordt periodiek geïnventariseerd door vrijwilligers van de werkgroep Inventarisaties. Eve van Kaathoven, lid van die werkgroep, schrijft daarover het volgende:

==

We hebben het stuk opgedeeld in drieën: het deel rond de entree / de boom met de uilenkast, de hoogstamboomgaard en het deel waar de muizenruiters staan (de eigenlijke ‘Uilendriehoek’). In de boomgaard is dit gedaan door het pad in het midden als scheidslijn te pakken: de voorste strook gezien vanuit de weg is droger, het achterste gedeelte ligt aan een sloot en is natter. De hele boomgaard ligt overigens laag en is sowieso nat.

Bij de entree / de uilenkast zijn 13 plantensoorten waargenomen. Opvallend hierbij is het effect van regelmatige betreding door mensen. Hierdoor zijn lage kruiden iets talrijker: smalle weegbree, paarse dovenetel en zachte ooievaarsbek bijvoorbeeld. Rondom de jonge Canadese populieren en de Uilenboom voeren typische planten voor bosranden de boventoon, zoals brandnetel, fluitenkruid en kleefkruid.

In het deel met de muizenruiters waren we blij verrast met de opkomst van de kleine ratelaar, een halfparasitair plantje. Dit wil zeggen dat zij een deel van haar voedingsstoffen zelf opneemt, maar zich ook aan de wortels van m.n. grassen bindt en van deze voedingsstoffen ‘steelt’. Hierdoor groeit het nabije gras minder hard. Wanneer je een bloemrijke weide wilt, moet je de groeikracht van het gras onderdrukken om te zorgen dat de bloemen een kans krijgen. De ratelaar is in december 2022 op twee plekken op de Uilendriehoek gezaaid met als doel hierbij te helpen de grassen terug te dringen. Het is een moeilijk plantje om uit zaad op te kweken, dus dit was echt een cadeautje! Hier zijn 27 soorten waargenomen, waarbij verrassend veel in de randen. Hier werden drie soorten ereprijs waargenomen: gewone, klimop- en veldereprijs. Ook vonden we gewone en kluwenhoornbloem, vogelwikke en grote aantallen gewone veldkers. In het midden zijn minder bloeiende soorten gevonden, maar wel de kleine ratelaar, biggenkruid en één boshyacint, waarschijnlijk uit zaad van een nabije tuinplant gekomen. In de noordelijke hoek is zevenblad aanwezig, het lijkt erop alsof hier tuinafval is neergelegd waarin deze is meegekomen.

Juni is de grassenmaand bij uitstek. Waar we in april nog moesten gissen naar de identiteit van de verschillende grassensoorten, zijn ze in bloei makkelijker te identificeren. En de verschillen tussen de hoogstamfruitboomgaard en de Uilendriehoek zijn groot. De boomgaard kleurde paars van de witbol. Dit is een teken dat de grond nog vrij voedselrijk is. Ook komt hier en daar Italiaans raaigras op, een cultuurplant en een restant uit de tijd dat hier 4 jaar geleden nog koeien liepen. Het is dus nog niet zo lang geleden dat deze grond bemest werd, en dit is te zien: vrij weinig bloemen kunnen concurreren met het gras.

In de Uilendriehoek daarentegen zie je weinig witbol. Er komt veel glanshaver op, een prachtig hoog gras dat bij uitstek geschikt is voor droogboeketten. In het midden, waar het meest gemaaid en gehooid wordt, is het gras een stuk lager en daar komt ook rood zwenkgras voor. Dit is een fijn, laag grasje dat hier niet overschaduwd wordt door hogere grassen.

Natuurlijk komen we ook een heleboel beestjes tegen. De kevers en wantsen vallen het meest op; zij blijven mooi stilzitten voor de foto. Er zijn veel elzenhaantjes vanwege de rand van elzen, hun voedsel bij uitstek. Gewone doolhofspinnen maken complexe webben op de grond, deze zijn driedimensionaal en moeilijk te ontsnappen voor hun prooi. Pyamawantsen, groenen wantsen, zuringgrantwantsen, het klinkt als fantasienamen !

Met de klok mee: parende elzenhaantjes: de kleine vuurvlinder (een soort van de schrale graslanden!), sporen van vraat of een bladsnijder, pyamawants, kielsprietloopkever, jonge naaktslak      

==

Zoals uit bovenstaande blijkt heeft een grotere plantenrijkdom vaak direct effect op insecten, vogels en zoogdieren. Zo kan het bijna geen toeval zijn dat de er in de 2 uilenkasten op en rond de Uilendriehoek weer 5 jonge steenuilen zijn grootgebracht !

Rien met uil
Ton met uil

Juni – Hooimaand doet zijn naam eer aan: met dank aan Peter van Gaal en Jeroen Charpentier zijn naast de Uilendriehoek ook Hondenkooi, Kerkenpad, Boomgaard en ‘perceel van Reinier’ inmiddels gemaaid en gehooid.

Heeft de droge noordoosten wind voor het drogen van het gras zo zijn voordelen: de jonge aanplant heeft het daarentegen hard te verduren. De Gieterbrigade Bomen & Struiken is dus al enkele weken actief! Ook de haag langs het roggeperceel heeft van Willem de volle lading gehad dankzij het grondwater van Fred. Bomen en struiken zijn vaak taaie rakkers: nu maar hopen dat het grootste deel deze zomer overleeft.

Voormalig brandweerman?    
… dit is niet wat u denkt ……

De aanpalende rogge heeft daar trouwens geen last van en staat mooi af te rijpen om medio juli te worden gemaaid. Dan komen de traditionele landbouwmachines van de Stofvreters uit Vinkel weer van stal. Heb je wel wat met deze oude technieken of heb je boerenbloed in de aderen stromen; we zijn nog op zoek naar een vrijwilliger die onze contactpersoon wil worden voor de Stofvreters.

En als er dan geoogst wordt hebben we weer een nieuwe voorraad rogge om ………………..o.a. bier van te maken. Dit keer een zomers, hoppig blondje dat naar verwachting vanaf half juli beschikbaar is. Er komt tzt nog een apart bericht over bestelwijze en afhalen.

En terwijl we buiten kunnen genieten van het resultaat van al onze werkzaamheden wordt er achter de schermen met allerlei partijen gesproken over toekomstige plannen. Zo heeft het bestuur kennis gemaakt met de nieuwe wijkmakelaar Mike Venrooij en hebben alle (!) wethouders in zijn kielzog een veldbezoek gebracht aan het Voedelbos en aanpalende terreinen. Tijdens dat bezoek zijn er allerlei kansen en plannen langsgekomen; mooi om te merken dat de gemeente graag met onze ‘burgerinitiatieven’ meedenkt. Zo wordt, op aangeven van de Volkstuinvereniging, door Ragnar Brouwer en Annemarie van de Heuvel momenteel verkend wat de mogelijkheden zijn om het (grond)water in de Boomgaard en aanliggende terreinen beter vast te houden. We doen dat samen met de Heemkundekring en de aanliggende particuliere eigenaren. Ook hebben we de gemeente aangeboden een plan te willen maken voor de grasstrook & bomen op de westakkers, immers de bomen aldaar lijken voor het 2-de achtereenvolgende jaar te verdrogen.

College Gestel op bezoek           
Eve in haar element !

Oeps, bijna vergeten te vertellen dat het een komen en gaan is op ons Voedselbos. Daarmee niet alleen doelend op Ad en zijn helpers, dat is oud nieuws, maar op allerlei geïnteresseerde clubjes die door Albert, Eve, Piet, Jacinta en andere vrijwilligers worden rondgeleid. Het gaat misschien wat ver om te roepen dat we nationale bekendheid genieten, maar in Brabant staan we letterlijk op de kaart (link)!

Om af te sluiten met goed nieuws: het ‘perceel Reinier’ komt vrijwel zeker onder beheer van onze Stichting en wordt samengevoegd met het roggeperceel. Voor het totaal wordt een nieuw inrichtingsplan gemaakt en gaan we komende winter aan de slag. Naast rogge komt er dan ook ruimte voor gerst en gaan we extra hagen planten, waardoor het lanschap kleinschaliger wordt en de biodiversiteit zal toenemen.

We wensen iedereen een fijne zomer en op zijn tijd (‘s nachts) wat regen….

Bestuur Stichting Landschapsbeheer Aa-dal

Nu de dagen gaan lengen en de temperatuur overdag steeds vaker de 10 graden passeert, komt het voorjaar toch echt in beeld. Inmiddels kunnen we ook spreken van een zeer natte maand maart, waardoor in deze regio de grondwaterstanden merendeels op niveau zijn. Heel anders dan het droge en zonnige voorjaar van 2022, maar dat zijn we misschien alweer vergeten.

Wat we niet vergeten zijn is het winterwerk dat achter ons ligt. Met ruim 30 vrijwilligers hebben we in verschillende samenstellingen heggen geplant, wilgen geknot en enkele fruitbomen vervangen op de zomerdijk en in de boomgaard. En ook op het Voedselbos is bijgeplant, compost bijgemengd en heeft onder leiding van onze eigen Jeroen Charpentier de eerste snoeibeurt plaatsgevonden. Op dat alles werd 18 maart teruggekeken bij de afsluiting van het winterseizoen op de picknick plaats van het Voedselbos onder het genot van een hapje en drankje. Det & Chris wederom kei-bedankt!

Jeroen het hoogste woord….
…. en ook de voorzitter zoekt het hogerop.

Hoogtepunt van de middag was uiteraard het bekendmaken van de Vrijwilliger van het Jaar. Met veel genoegen en unaniem qua stemmen heeft het bestuur Bert alias Bart Subelack verkozen tot SLA-Vrijwilliger van het jaar. Met uitzondering van de werkgroepen Bier en Inventarisaties: je komt Bert & Bart echt overal tegen. En niet alleen aan de overlegtafels: bij knotten, hooien en planten zijn ze beide steevast van de partij. Geen nieuwsbrief zonder fotootje van hen en we hopen dat ze beide nog lang hun handen uit de mouwen blijven steken.

Ook heeft onze voorzitter Maarten Post die middag de ecotoren onthuld waarbij de donateurs op de foto zijn gezet. BigBird, Lions Club Berlicum, Leij en Aa en Waterschap Aa & Maas zeer bedankt voor jullie bijdrage: en natuurlijk Beuningenaar Igo Visker voor het schenken van de grote eik.

Bert & Bart
Natje & Droogje
Donateurs ecotoren

Intussen zijn de ogen alweer gericht op het zomerhalfjaar waarin traditiegetrouw op een aantal plekken wordt gehooid. Ook zijn we benieuwd naar het effect van de Kleine Ratelaar die op 2 plekken in de Uilendriehoek is ingezaaid. De verwachting is dat doordat deze plant parasiteert op de wortels van grassen laatstgenoemden in conditie achteruit gaan en er zo op natuurlijke wijze ruimte komt voor bloemen en kruiden. Daarmee ook een interessante plek voor de werkgroep Inventarisaties. Ook wordt er deze zomer samen met de Stofvreters weer rogge gemaaid en gedorst. Overigens goed nieuws van de Bier-werkgroep; er komt een nieuwe batch zomerbier en ook voor de herfst worden de eerste bok-plannen gesmeed.

Samengevat lijkt het buitenwerk komend half jaar, ook in het Voedselbos, erg op dat van afgelopen jaar. Het échte dynamische werk vindt komende maanden binnen plaats aan vergader- annex keukentafels. Daarin is Albert Zomers voortrekker geweest door onlangs in BINT een bijeenkomst te organiseren rond het Voedselbos. Onder leiding van Jacinta Kannekens heeft een groep vrijwilligers nagedacht over de toekomst van het Voedselbos nu deze grotendeels is ingericht. Zo maakt ook onze werkgroep Natuur Dichtbij plannen voor (wederom) een nazomerexcursie en gaat het bestuur kennismaken met de nieuwe wijkmakelaar Mike Venrooij. Belangrijke onderwerpen daarbij worden enkele (herinrichtings)plannen op en rond de percelen Rogge & Reijnier; de Boomgaard (ism de Volkstuinvereniging) en het ‘Witte Berkenpad’ op het hoog(s)te punt van de Westakkers. Veel plannenmakerij die deze zomer klaar moet zijn willen we eventuele vergunningen en financiering op tijd rond hebben.

En om op dat laatste nog even terug te komen: geld maakt weliswaar niet gelukkig, maar blijkt binnen onze Stichting niet alleen onmisbaar voor aankoop van gronden, maar ook om ons dagelijkse werk te organiseren. Denk daarbij niet alleen aan gereedschappen en het inhuren van professionals, maar ook aan onze ‘natjes & droogjes’ en het in de lucht houden van de website. Het bestuur wil daarom het concept “Vrienden van SLA” gaan lanceren waarbij particulieren en (Balkumse & Mirroise) bedrijven onze doelen financieel kunnen ondersteunen. We zijn nog op zoek naar vrijwilligers die dit concept samen met het bestuur verder mee willen uitdenken.

En naast dat alles ook minder goed nieuws: Ad stopt….. Als trouwe sponsor van het eerste uur hadden we Ad op 18 maart graag in het zonnetje gezet, maar net als Bert had hij die middag andere bezigheden. Hij laat ons wel volgende weten:

En um durrum:

Omdat ik niet in functie ben mag ik niet joekelen (kwèk)

maar wel toewensen aan de SLA-organisatie:

alle, alle goeds en een vruchtbare voortzetting

van de planeet verbeterende activiteiten.

Agri Bouwmarkt is nog tot 1 juli open: voor jullie de laatste kans om tegen gereduceerd tarief een paar veiligheidsschoenen – of laarzen aan te schaffen.

Bestuur Stichting Landschapsbeheer Aa-dal

Spraken we medio december nog over ijsdagen; bij het schrijven van deze nieuwsbrief op oudejaarsdag bereiken we in Balkum waarschijnlijk een winter-warmte-record van tegen de 17 graden. Laten we hopen dat dit niet de voorbode wordt van wederom een droog jaar. Met ruim 100 mm minder regen dan normaal en erg hoge zomertemperaturen heeft de natuur het in 2022 hard voor de kiezen gehad. Laten we hopen op enkele natte wintermaanden waarmee de grondwatervoorraad weer wordt aangevuld om drogere tijden in de zomer te overbruggen.

Op de lagere gronden aan de Aa zien we al het grondwater aan maaiveld en is het niet altijd eenvoudig om met droge voeten te knotten. Dat was enkele weken geleden overigens geen probleem met zoveel vorst in de grond. Voor natte voeten heeft onze Prins Carnaval Ad d’n Uurste een prima oplossing: veiligheidslaarzen. Haal dus gauw je Agri-kortingsbonnen bij penningmeester Piet en houd de website-agenda in de gaten, want er wordt de hele winter nog doorgeknot.

Op de hogere gronden, zoals Voedselbos d’ Ekkers, is de bodem verre van nat: daar wordt elke bui met gejuich ontvangen. Grondwater zal daar nooit aan maaiveld komen, immers + 7m NAP en zo’n beetje het hoogste punt van Berlicum. Hoog en droog staat al enige tijd de zogenaamde Ecotoren. Met inzet van velen is een omgevallen eik omgetoverd tot een enorm bijen- en insectenhotel. Wat nog ontbrak waren de bekende gaatjes waarin de verschillende hommel- en bijenvrouwtjes hun eitjes leggen. De gezusters van Helvoirt wisten daar wel raad mee en hebben op eenzame hoogte hun kunsten vertoond.

Dat juist vooral in de wintermaanden bomen en struiken worden geplant heeft niet alleen te maken met genoeg vocht in de bodem, maar ook met het feit dat bomen en struiken ’s winters nauwelijks water nodig hebben. Geen bladeren betekent namelijk geen water verdampen. Zo gebruikt een volwassen eik gemiddeld 100 – 150 liter per dag in de zomer en gaan populieren al snel naar de 1000 liter. Geen wonder dus dat we die laatste bomen vooral op lage, natte gronden worden aangeplant.

Ook deze winter gaat SLA aan de slag met het aanplanten van bomen en struiken. We hebben namelijk bij het nationale initiatief Plan Boom twee aanvragen ingediend en beide zijn gehonoreerd. Daarmee ontvangen we (gratis) enkele honderden struiken die op 20 januari januari geplant gaan worden rond het Voedselbos en op de Rogge akker. Daarbij zullen we ook, waar mogelijk en gepast, bomen uit onze eigen “Bomenhub” een plekje geven.

Het aanplanten van bomen en struiken past overigens in een breder initiatief. Steeds meer onderzoek laat namelijk zien dat heggen en hagen een belangrijke rol spelen in de lokale flora en fauna. Een volgroeide haag is niet alleen een plek waar veel vogels een territorium maken waar ze voedsel kunnen vinden of broeden; ook zoogdieren vinden hier een plek waar ze kunnen schuilen of jongen grootbrengen. Hagen geven bescherming en worden gebruikt als ‘weg’ waarlangs dieren zich veilig binnen een gebied kunnen verplaatsen. Dat is één van de redenen waarom de biodiversiteit in kleinschalige landschappen, dus met veel hagen en heggen, veel hoger is dan in gebieden met weinig afwisseling. Over bovenstaande feiten heeft SLA aandacht gevraagd bij de gemeente St Michielgestel. Zij wil samen met de gemeente en Natuurgroep Gestel gaan verkennen welke gemeentelijke (pacht)gronden in aanmerking komen voor een ‘hegimpuls’ met behoud van aanliggende agrarische functies.

Ander goed nieuws komt uit de hoek van de alcoholische versnaperingen. Zo laat biermeester Harrie weten dat ruim 90% van het roggebier inmiddels is verkocht. Ben je geïnteresseerd in een (extra) doosje zorg dan dat je er snel bij bent en geef je reservering door via westakkers-blond@mail.com. Dat email adres kun je ook gebruiken als je contacten hebt in de brouwerijwereld, want na dit grote succes liggen nieuwe bieren in het verschiet.

En bijna nog vergeten om Jeroen Charpentier en zijn groene kameraden te bedanken voor het prachtige hek dat hij heeft gemaakt bij de Uilendriehoek: Jeroen, ook namens de Uilen, “dagge bedankt zijt da witte….”

We wensen jullie allen een mooi 2023,

Bestuur Stichting Landschapsbeheer Aa-dal

Het lijkt erop dat we midden december in deze regio zogenaamde ijsdagen gaan beleven. Sommigen zullen dat wellicht vertalen naar het betere schaatswerk op de Wamberg of Oude Aa aan het Gewat, maar hier wordt gedoeld op een dag- & nachttemperatuur die niet boven de 0 graden Celsius komt. De kans op ijsdagen in december is overigens beduidend kleiner dan in bijvoorbeeld februari. Zeer waarschijnlijk het gevolg van veranderende luchtstromen in de atmosfeer; het zoveelste klimaateffect ?

Wat niet verandert zijn de befaamde Donkere dagen voor Kerst. Dat klinkt voor buitenstaanders misschien wat dreigend: bij de warme kachel en met een kleurrijke kerstboom op de achtergrond voelt dat ineens heel anders. En dit jaar zo mogelijk nog gezelliger onder het genot van een Westakkers Blondje. Want na 2 jaar ploegen, maaien en ambachtelijk dorsen hebben we onlangs brouwerij Muifel uit Oss ons eerste Roggebier laten brouwen. 

Op schoven

op karren

en dorsen maar…..

Naast de min of meer vaste Knotploeg hebben we inmiddels ook een Bierteam die het bier aan de man en vrouw probeert te brengen. Je kunt je bestelling opgeven via westakkers-blond@mail.com. Het bier kan zaterdag 17 december om 13.00 uur worden opgehaald bij de werkplaats van Jeroen Charpentier, Laar 40 in Berlicum. Met de bescheiden winst gaan we natuur & landschap op de Westakkers nog verder verfraaien. Vanaf de start in 2021 tot het brouwen onlangs: het hele verhaal van de roggeakker is te lezen op de website (https://landschapsbeheer-aa-dal.nl/nieuws/westakkers-blond-balkums-roggebier-en-westakkers-volkoren-roggemeel/). 

We zijn erg blij met het feit dat de provincie het plan, dat door onze Stichting is ingediend, positief heeft beoordeeld. Daarmee heeft de stichting een langjarige pacht verkregen, maar ook laten we zien dat onze Stichting een professionele gesprekspartner voor overheden is. En dat we de komende jaren verzekerd zijn van een heerlijk roggebier!

Maar er is afgelopen maanden natuurlijk meer gebeurd dan alleen bierproeven. Zo hadden we op 5 november onze jaarlijkse Nationale Natuurwerkdag; dit jaar wederom met ruim 30 deelnemers en heerlijke soep van Det en Merel. We hebben die dag niet alleen wilgen geknot: ook is de populierenopslag in de Uilendriehoek flink teruggezet. Zouden we dat niet doen, dan zou de familie steenuil wellicht kunnen besluiten te gaan verkas(t)sen: zij willen namelijk kunnen blijven genieten van hun uitzicht op Roggeakker en Hondenkooi. Op deze Natuurwerkdag hebben we ook de eerste kinderen mogen begroeten: onze eigen Juf Anja heeft het gezin De Jonge aan het werk gezet in het Voedselbos. En over Voedselbos gesproken: daar is altijd wat te doen. Gewapend met puntmuts, in het fel geel en met veul leut gaat er geen week voorbij of er wordt gegraven, geplant en gekruid in een bos waar vroeger alleen plek was voor mais.

Werkboerderij Buiten Gewoon laat jullie weten erg blij te zijn met al onze wilgentakken – en stammen; misschien leuk om tijdens hun jaarlijkse kerstmarkt eens te gaan kijken wat ze daarmee in elkaar geknutseld hebben of misschien is het een idee om zelf een stand in te richten met ……roggespulletjes?

We wensen jullie allen een fijne winter,

Bestuur Stichting Landschapsbeheer Aa-dal

Aanleiding

De Stichting Landschapsbeheer Aa-dal (SLA) heeft in 2021 voor een perceel langs de Westakkers in Berlicum een pachtovereenkomst gesloten met de provincie voor de duur van 1 jaar. Op het moment dat de pacht inging stond er op het perceel winterrogge. De SLA heeft de zuidelijke en oostelijke akkerrand (ca 3-5 meter) door een plaatselijke boer laten ploegen. Dat ploegen is ‘ambachtelijk’ uitgevoerd met paarden en oude ploegen. De randen zijn ingezaaid met een mengsel van inheemse akkerkruiden zoals mosterd, gele ganzenbloem, klaproos en korenbloem. De winterrogge hebben we laten doorgroeien. Deze is in juli 2021 geoogst met behulp van een zelfbinder, in samenwerking met dorsclub De Stofvreters uit Vinkel. Deze club hobbyisten/verzame-laars  van oude landbouwwerktuigen en tractoren proberen deze machines te bewaren, zo nodig te restaureren en in de originele staat te behouden. Zij zetten daartoe de machines en werktuigen ook met enige regelmaat in voor het werk waarvoor ze gemaakt zijn. De bundels roggehalmen zijn opgezet tot schoven om te drogen. De schoven zijn in verband met het slechte weer op platte karren onder zeil tijdelijk opgeslagen op het perceel. Daarna zijn de bundels gedorst met behulp van een oude dorskast en is de oogst in silo’s opgeslagen voor later gebruik. De opbrengst bedroeg ca. 600 kg rogge en 207 strobalen.  Het stro is gedoneerd aan een plaatselijke boer als wederdienst voor zijn inzet voor de SLA (maaien/ploegen). Na rijp beraad heeft de SLA ervoor gekozen om in oktober 2021 het perceel opnieuw te laten ploegen, in te zaaien met een deel van de eerder geoogste rogge en nu ook het gehele perceel extra in te zaaien met een kruidenmengsel van inheemse akkerkruiden (waar mogelijk van lokale afkomst). Op een klein deel van de akker hebben we de rogge van dit jaar laten overstaan als winter-voedselbron voor de fauna. In 2022 heeft de SLA het perceel opnieuw kunnen pachten van de provincie. De akkerranden zijn weer geploegd en ingezaaid. Het oogstproces is herhaald met een opbrengst van ca. 800 kg rogge.

Lokale producten

En wat is er leuker dan van dit lokale product nog wat andere streekproducten te maken. Zo ontstond het idee voor een Balkums roggebier en Balkums volkoren roggemeel. Via ons bestaande netwerk in de regio kwamen we uit bij de volgende partners/sponsors :

  1. Bertine van de Pas maakte voor ons twee etiketten voor bier en meel.
  2. Molen De Zwaan in Vinkel heeft onze rogge gemalen tot volkoren roggemeel.
  3. Brouwerij Muifel in Oss brouwde voor ons een viergranen, waaronder onze rogge, bovengistend blond bier, dat we de naam Westakkers Blond hebben meegegeven.
  4. Jeroen Charpentier stelt zijn werkschuur beschikbaar als verkoop- en afhaalpunt.
  5. Verschillende vrijwilligers hebben hand- en spandiensten geleverd.

Verkoop

We willen deze producten op termijn gaan gebruiken om de stichtingskosten deels terug te verdienen. Deze eerste batch zetten we via de verkoop van deze producten vooral in om die producten te promoten en de extra kosten die we maken voor de activiteiten van het akkerbeheer, het oogsten en de verwerking te dekken. Het verkoopproces wordt uitgevoerd door een werkgroep onder aanvoering van Harry Hendriks.

De vrijwilligers krijgen de eerste kans om van deze producten te proeven en te genieten. Mocht er overblijven, dan zullen we ook buiten onze vrijwilligerskring acquisitie plegen. We sluiten niet uit dat er bij snelle uitputting van de voorraad een tweede batch bier en meel wordt gemaakt.

Het werk in beeld

Door deze nieuwsbrief vindt u een aantal foto’s die laten zien hoe onderdelen van het traject zijn uitgevoerd.